Przełomowy wyrok Sądu Najwyższego dotyczący kredytu denominowanego we franku szwajcarskim

Ocena kredytów denominowanych w walucie obcej sprawiała wiele trudności sądom powszechnym oaz Sądowi Najwyższemu. W odpowiedziach na pozew przeciwko PeKaO, PKO, Deutsche Bank Polska, Raiffeisen Bank International, masowo powoływano się na wyroki Sądów Apelacyjnych, których konkluzję skrócić można do jednej tezy, a mianowicie usunięcie bezskutecznych klauzul denominacyjnych/przeliczeniowych z CHF na PLN przy wypłacie/spłacie kredytu nie powoduje nieważności takiej umowy kredytu, a fakt wydania kwoty kredytu w złotych, zamiast zgodnie z umową kredytu we frankach szwajcarskich (po usunięciu klauzul denominacyjnych) jest kwestią niewykonania umowy, a nie jej ważności.

Taka wykładnie przepisów, ulega zmianie i tu znów z pomocą Sądowi Najwyższemu przyszło orzecznictwo TSUE.

Przytoczyć w tym miejscu można przykładowo:

- wyrok z dnia 14 marca 2019 r., w sprawie C-118/17, Zsuzsanna Dunai przeciwko ERSTE Bank Hungary Zrt., pkt 52, gdzie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazał: „Tymczasem w tej sprawie - jak już wspomniano w pkt 48 niniejszego wyroku - klauzula ryzyka walutowego określa główny cel umowy. W takim przypadku utrzymanie umowy nie wydaje się zatem możliwe z prawnego punktu widzenia, co jednak powinien ocenić sąd odsyłający”.

- wyrok z dnia 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18, Kamil Dziubak i Justyna Dziubak przeciwko Raiffeisen Bank International AG, gdzie w pkt. 45 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, iż „W świetle powyższych rozważań na pytanie czwarte trzeba odpowiedzieć tak, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, iż nie stoi on na przeszkodzie temu, aby sąd krajowy, po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru niektórych warunków umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i oprocentowanego według stopy procentowej bezpośrednio powiązanej ze stopą międzybankową danej waluty, przyjął, zgodnie z prawem krajowym, że ta umowa nie może nadal obowiązywać bez takich warunków z tego powodu, że ich usunięcie spowodowałoby zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy.”

W wyroku z dnia 3 lutego 2022 roku sygnatura akt II CSKP 415/22, dotyczącego kredytu denominowanego, Sąd Najwyższy stwierdził „Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym skargę podziela stanowisko, że w razie sporu o ważność umowy kredytu bankowego denominowanego (indeksowanego) do obcej waluty, w której treści znajduje się niedozwolona klauzula konsumencka dotycząca sposobu tej denominacji, rozpatrzeć należy kilka możliwości rozstrzygnięcia. Pierwsza, to stwierdzenie nieważności umowy, która bez klauzuli niedozwolonej nie może dalej funkcjonować w obrocie prawnym, zwłaszcza ze względu na brak (odpadnięcie) któregoś z koniecznych składników (essentialia negotii) umowy nazwanej kredytu bankowego. Druga to przyjęcie, że umowa jest ważna, ale w miejsce bezskutecznych postanowień waloryzacyjnych nie wchodzą żadne dodatkowe postanowienia. Trzecia, to ewentualne przyjęcie, że umowa jest ważna i jej uzupełnienie przez sąd przez wprowadzenie w miejsce niedozwolonych klauzul innego mechanizmu waloryzacji (tak wyrok Sądu Najwyższego z 29 października 2019 r., IV CSK 309/18, OSNC 2020, nr 7-8, poz. 64). W rozpoznawanej sprawie Sąd Apelacyjny słusznie opowiedział się za pierwszą ze wskazanych możliwości z uwagi na to, że klauzule umowne, których elementem jest ryzyko kursowe, określają główne świadczenia stron. Wyeliminowanie tej klauzuli z łączącej strony umowy uniemożliwia określenie wysokości zobowiązania zarówno pozwanego banku (kwoty udzielonego kredytu), jak i powodów (rozmiaru zadłużenia i wysokości poszczególnych rat). W konsekwencji umowa w pozostałym zakresie nie jest możliwa do utrzymania i wykonywania.”.

Sąd Najwyzszy pierwszy raz, pomimo kilku wcześniejszych prób, wprost opowiedział się za niewważnością umów kredytu denominowanych w walucie obcej.

Z nadziejami spoglądamy w przyszłość. Na sprawidliwe osądzenie kredytów pseudofrankowych, liczyć mogą już nie tylko klienci m.in. mBank, Banku Millennium oferyjacych kredyty indeksowane, których schemat został już dość dobrze rozpoznany przez orzecznictwo.