Klauzule abuzywne – definicja

Klauzule abuzywne, nazywane również klauzulami niedozwolonymi, to zapisy mogące znaleźć się w umowach kredytowych zawieranych z konsumentami. Ich obecność sprawia, że pozycja konsumenta w relacji umownej jest osłabiona, a jego interesy mogą zostać naruszone. Jeśli jednak po zawarciu umowy okaże się, że zawiera ona niedozwolone postanowienia, istnieją przewidziane prawem środki ochrony. Dlatego dobrze jest wiedzieć, czym są klauzule abuzywne i jakie działania można podjąć w przypadku ich wystąpienia.

Klauzule abuzywne, czyli postanowienia niedozwolone, są regulowane przez art. 385(1) Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, są to zapisy umowne narzucone konsumentowi przez przedsiębiorcę bez możliwości indywidualnego negocjowania, które kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz istotnie naruszają jego interesy. Aby dane postanowienie zostało uznane za niedozwolone, muszą zostać spełnione wszystkie wymienione warunki jednocześnie. Co więcej, regulacje dotyczące klauzul abuzywnych nie obejmują postanowień określających główne świadczenia stron, o ile są one przedstawione w sposób jednoznaczny.

W sprawach kredytów powiązanych z walutą obcą, istotą sporu jest możliwość zastąpienia postanowień bezskutecznych (klauzule abuzywne) innymi postanowieniami, które nie są nielegalne i w ten sposób możliwość utrzymania umowy kredyt w mocy.

Brak możliwości odwołania się do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2.09.2021 roku C-932/19

W ustawie z 2014 r. przyjętej do Węgierskiego systemu prawnego, stwierdzono – co do zasady – nieważność klauzul przewidujących, że przy uruchomieniu środków z umowy będzie stosowany kurs kupna waluty, a przy spłacie długu – kurs sprzedaży lub jakikolwiek kurs wymiany waluty inny niż kurs ustalony w chwili uruchomienia środków. Warunek dotknięty nieważnością jest zastępowany przez postanowienie przewidujące stosowanie zarówno w odniesieniu do uruchomienia środków, jak i do ich spłaty (w tym spłaty rat i wszystkich kosztów, opłat i prowizji określonych w walucie obcej) urzędowego kursu wymiany ustalonego przez Narodowy Bank Węgier. Oznacza to wyłączenie możliwości stwierdzenia nieważności całej umowy z tego względu. Analogiczna sytuacja nie występuje w realiach polskich, w których brak jest normy prawnej pozwalającej na taką konkluzję. (Por. m.in. wyrok SA w Warszawie z 23.11.2021 r., IACa 625/21, LEX nr 3450520.).

W przypadku pytań lub zainteresowania współpracą, zapraszamy do kontaktu z kancelarią.